Jezelf zijn terwijl je doof bent, hoe doe je dat?

Sportdocent Jan Willem ontdekte op 23-jarige leeftijd dat hij zwaar slechthorend is. Naast zijn werk voor mboRijnland, werkt hij ook als gymleraar en medewerker relatiebeheer bij de school Kentalis in Zoetermeer. Kentalis is een school voor dove, slechthorende leerlingen en voor leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis.

Jezelf kunnen zijn = meedoen met anderen
Jan Willem vertelt: ‘Het kunnen meedoen met anderen is voor mij belangrijk. Dat ik mezelf kan zijn, waar ik maar ben. Op mijn 23e kwam ik er namelijk achter dat ik zwaar slechthorend ben. Natuurlijk wist ik wel dat mijn gehoor minder goed was dan die van anderen. Maar bij mijn eeneiige tweelingbroer leek niks aan de hand, dus dachten ze dat dit bij mij ook zo was. Toch had ik wel veel last van mijn slechte gehoor. Waardoor ik voor mijn gevoel niet goed meekwam met de rest van de klas. Ik wist toen nog niet hoe erg het was, dat ontdekte ik later pas.’

Werken op een dovenschool
‘Mijn tweelingbroer en ik werden vroeger op ons gehoor getest door de GGD. Mijn slechte testuitslag werd altijd genegeerd, omdat zijn score wel goed was of ik verkouden was. Toen ik 22 was verhuisde ik naar Spanje en ging ik werken bij een kidsclub in een hotel. Omdat ik daarvoor stageliep bij een dovenschool in Groningen kende ik wat gebarentaal. Bij de kidsclub in Spanje deed een dove jongen mee met de activiteiten. Misschien ken je hem wel, hij heet Robin Frings, bekend van het tv-programma Hands up. Zijn ouders zagen mij en vroegen of ik misschien les wilde geven op Effatha, een dovenschool in Zoetermeer. Ik ben gelijk naar een internetcafé gegaan om te solliciteren. Tot mijn grote verbazing werd ik uitgekozen en was ik door naar de laatste ronde. Eenmaal in Nederland kreeg IK de baan. Ik was pas 22 jaar en vond het ontzettend spannend! Zo kwam ik terecht bij de dovenschool waar ze ook je gehoor kunnen testen.’

Liplezen en gehoorapparaten
‘Toen ik daar een tijdje werkte wilde ik mijn gehoor laten testen. Wel 3 keer achter elkaar waren de resultaten slecht. De vrouw die de testen afnam vroeg of ik minder hoorde dan de rest en of ik wel serieus deed, maar dat deed ik. Ik was mijn gehoor gewend en dat ging prima zo. Ze ging toen achter een raam zitten, liet piepjes horen en ging praten. Toen kwamen we erachter dat ik alles verstond door te liplezen. Op mijn 24e kreeg ik twee gehoorapparaten en er ging een wereld voor me open. Toen ik eenmaal bij de dovenschool aan het werk was vond ik het onwijs leuk. Ze vonden mij een rolmodel voor de kinderen en ik was enthousiast. Zo ben ik begonnen met lesgeven.’

Gebarentaal als bevrijding
‘Mijn eerste kennismaking met gebarentaal was toen ik stageliep op een dovenschool in Groningen. Ik leerde eerst het handalfabet en daarna steeds meer woorden die te maken hadden met gym. Toen ik wat jaren later bij de dovenschool in Zoetermeer ging werken, leerde ik heel snel gebarentaal en dat voelde echt als een bevrijding. Het is de taal waarbij ik mij het meest op mijn gemak voel. Het is een officieel erkende taal en in elk land is het net even anders.’

Gebarentaal als keuzevak
‘Ik denk dat het heel handig zou zijn als iedereen gebarentaal zou kunnen, daarom gaan we nu uitzoeken of we gebarentaal ook als keuzevak kunnen gaan aanbieden bij mboRijnland. Daar krijg ik de ruimte voor als docent om mee aan de slag te gaan en als het nodig is ga ik daar ook lesmateriaal voor ontwikkelen.’

Wat als gebarentaal de wereld overgaat
‘Iedereen die gebarentaal leert heeft er voordeel van. Zoals ouders die jonge kinderen hebben, want jonge kinderen kunnen al veel eerder leren praten met handgebaren. Toen mijn kinderen nog geen 1 jaar waren konden ze al via handgebaren aangeven dat ze honger hadden of wilden spelen. Het kan ook heel handig zijn voor bijvoorbeeld studenten van Welzijn & Zorg of bij Sport & Bewegen, omdat zij regelmatig werken met mensen met een beperking, jonge kinderen of met mensen die een andere taal spreken. Als je met je handen praat, kun je veel sneller communiceren met anderen dan door een gesproken taal. Ik denk dat gebarentaal veel belangrijker is dan we denken. Het lijkt me heel mooi als meer mensen deze mooie, universele taal leren.’